■ Ενεργητικά μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα
Α. Σύνταξη μονόπτωτων ρημάτων
1.Με γενική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: Μνήμη και λήθη: μέμνημαι, ἐπιλανθάνομαι, ἀμνημονῶ κ.ά. Φροντίδα, επιμέλεια, φειδώ και τα αντίθετα: φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, κήδομαι, προνοῶ, ἀμελῶ, φείδομαι, ἀφειδῶ, ὀλιγωρῶ, μέλει τινί κ.ά. Επιτυχία, αποτυχία, απόπειρα, δοκιμή, απόκτηση: τυγχάνω, ἐπιτυγχάνω, στοχάζομαι, ἐξικνοῦμαι, πειρῶ, πειρῶμαι, ἀποτυγχάνω, ψεύδομαι, σφάλλω, ἁμαρτάνω, ἐπιλαμβάνομαι κ.ά. Εξουσία: ἄρχω, κρατῶ, ἡγοῦμαι, ναυαρχῶ, δεσπόζω, τυραννῶ, βασιλεύω, ἡγεμονεύω, προΐσταμαι, στρατηγῶ κ.ά. Απόλαυση, αφθονία, έλλειψη, απαλλαγή, χωρισμό ή απομάκρυνση: ἀπολαύω, γέμω, εὐπορῶ, δέω, δέομαι, ἀπαλλάττομαι, χωρίζομαι, ἀπορῶ, ἀπέχω, ἀπέχομαι, διέχω κ.ά. Έναρξη ή λήξη: ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, παύομαι, ἐπέχω κ.ά Σύγκριση, διαφορά, υπεροχή: πλεονεκτῶ, μειονεκτῶ, ὑπερτερῶ, ὑστερῶ, ὑπερέχω, προέχω, ὑστερίζω, ἡττῶμαι, ὑπολείπομαι, περιγίγνομαι, περίειμι, διαφέρω, προτιμῶ κ.ά. Σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, κατά, πρό, ὑπέρ.
2. Με δοτική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: Φιλική ή εχθρική διάθεση: εὐνοῶ, χαρίζομαι, ἀρέσκω, βοηθῶ, ἀρήγω, ἐπικουρῶ, ἀμύνω, λυσιτελῶ, συναγωνίζομαι, φθονῶ, ἐπιβουλεύω, μάχομαι, πολεμῶ, διαφέρομαι, χαλεπαίνω, ἐναντιοῦμαι, ὀργίζομαι, ἐπιτιμῶ, ἐγκαλῶ, μέμφομαι κ.ά. Ευπείθεια, υποταγή, ακολουθία, διαδοχή, προσέγγιση, συμμαχία, συμφιλίωση, επικοινωνία: πείθομαι, πιστεύω, πέποιθα, θαρρῶ, ἀπειθῶ, δουλεύω, ὑπακούω, ὑπηρετῶ, ὑπουργῶ, ἕπομαι, ἀκολουθῶ, πελάζω, ὁμιλῶ, χρῶμαι, εἴκω, ὑπείκω, διάκειμαι κ.ά. Πρέπει, ταιριάζει: πρέπει, ἁρμόττει, προσήκει κ.ά. Ομοιότητα, ισότητα, ταυτότητα, συμφωνία και τα αντίθετα: ἰσοῦμαι, ὁμοιάζω, ἔοικα, ὁμοιοῦμαι, συμφωνῶ, ὁμολογῶ κ.ά.
Σύνθετα με τις προθέσεις ἐν, σύν, ὑπό, ἐπί, παρά, περί, πρὸς και το επίρρημα ὁμοῦ: ἐμμένω, συνοικῶ, ὑπόκειμαι, ἐπιτίθεμαι, παραγίγνομαι, περιπίπτω, προσφέρομαι, ὁμολογῶ, ὁμονοῶ κ.ά.
3. Με αιτιατική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: ωφέλεια ή βλάβη με λόγια και έργα, ψυχικό πάθος, προσπάθεια, καταδίωξη κ.ά.
S Σύστοιχο αντικείμενο: Πρόκειται για το αντικείμενο που προέρχεται από την ίδια ρίζα με το ρήμα ή από τη ρίζα άλλου συνώνυμου ρήματος.
Π.χ. Πάσχω πάθη.
Ἀσθενῶ νόσον.
Κινδυνεύω κίνδυνον.
Το σύστοιχο αντικείμενο, επειδή δεν είναι αναγκαίο συμπλήρωμα του ρήματος, πολύ συχνά παραλείπεται και παραμένει μόνο ο επιθετικός προσδιορισμός, ο οποίος δηλώνει ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό του αντικειμένου. Συνήθως όμως, μετά την παράλειψη του σύστοιχου αντικειμένου, ο επιθετικός προσδιορισμός που μένει στη θέση του, τίθεται σε ουδέτερο γένος, σπανιότερα ενικού και συνηθέστερα πληθυντικού αριθμού.
Π.χ. Πάσχουσι μεγάλα.
Ἁμαρτάνω πολλά.
Ποιῶ ταῦτα.
Β. Σύνταξη δίπτωτων ρημάτων
1. Με δύο αιτιατικές συντάσσονται τα ρήματα: αἰτῶ, ἐρωτῶ, εἰσπράττω, ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ, ἀφαιρῶ, διδάσκω, ἀναμιμνῄσκω ἐνδύω. Άμεσο αντικείμενο είναι η αιτιατική. Όταν όμως υπάρχουν δύο αιτιατικές ή άλλες πτώσεις (εκτός από αιτιατική), άμεσο είναι αυτό που δηλώνει πρόσωπο.
Σημείωση: Με δύο αιτιατικές συντάσσονται και τα ρήματα ὀνομάζω, νομίζω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ, ποιῶ κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως η δεύτερη αιτιατική είναι κατηγορούμενο της πρώτης (κατηγορούμενο του αντικειμένου).
2.Με αιτιατική και δοτική συντάσσονται τα ρήματα: λέγω, ὑπισχνοῦμαι, προστάττω, δείκνυμι, δίδωμι, φέρω, προσάγω, προσαρμόττω, ἀντιτάττω. Επίσης, όσα σημαίνουν εξίσωση, εξομοίωση, μείξη, συμφιλίωση: κεράννυμι, μείγνυμι, ὁμοιῶ, συναλλάττω κ.ά. Τέλος,τα σύνθετα με τις προθέσεις ἐν και σύν.
3.Με αιτιατική και γενική συντάσσονται τα ρήματα: πληρῶ, γεμίζω, ἑστιῶ, κενῶ, εὐωχῶ, ἀκούω, μανθάνω, πυνθάνομαι, λαμβάνω, ἄγω, κωλύω, ἀποστερῶ, εἴργω, ἀπολύω, παύω. Επίσης, τα σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, πρό.
4. Με γενική και δοτική [με δύο αντικείμενα, το ένα σε γενική (άμεσο) και το άλλο σε δοτική (έμμεσο)] συντάσσονται ρήματα που σημαίνουν: μετάδοση, παραχώρηση και το ρήμα φθονῶ.
Α. Σύνταξη μονόπτωτων ρημάτων
1.Με γενική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: Μνήμη και λήθη: μέμνημαι, ἐπιλανθάνομαι, ἀμνημονῶ κ.ά. Φροντίδα, επιμέλεια, φειδώ και τα αντίθετα: φροντίζω, ἐπιμελοῦμαι, κήδομαι, προνοῶ, ἀμελῶ, φείδομαι, ἀφειδῶ, ὀλιγωρῶ, μέλει τινί κ.ά. Επιτυχία, αποτυχία, απόπειρα, δοκιμή, απόκτηση: τυγχάνω, ἐπιτυγχάνω, στοχάζομαι, ἐξικνοῦμαι, πειρῶ, πειρῶμαι, ἀποτυγχάνω, ψεύδομαι, σφάλλω, ἁμαρτάνω, ἐπιλαμβάνομαι κ.ά. Εξουσία: ἄρχω, κρατῶ, ἡγοῦμαι, ναυαρχῶ, δεσπόζω, τυραννῶ, βασιλεύω, ἡγεμονεύω, προΐσταμαι, στρατηγῶ κ.ά. Απόλαυση, αφθονία, έλλειψη, απαλλαγή, χωρισμό ή απομάκρυνση: ἀπολαύω, γέμω, εὐπορῶ, δέω, δέομαι, ἀπαλλάττομαι, χωρίζομαι, ἀπορῶ, ἀπέχω, ἀπέχομαι, διέχω κ.ά. Έναρξη ή λήξη: ἄρχω, ἄρχομαι, λήγω, παύομαι, ἐπέχω κ.ά Σύγκριση, διαφορά, υπεροχή: πλεονεκτῶ, μειονεκτῶ, ὑπερτερῶ, ὑστερῶ, ὑπερέχω, προέχω, ὑστερίζω, ἡττῶμαι, ὑπολείπομαι, περιγίγνομαι, περίειμι, διαφέρω, προτιμῶ κ.ά. Σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, κατά, πρό, ὑπέρ.
2. Με δοτική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: Φιλική ή εχθρική διάθεση: εὐνοῶ, χαρίζομαι, ἀρέσκω, βοηθῶ, ἀρήγω, ἐπικουρῶ, ἀμύνω, λυσιτελῶ, συναγωνίζομαι, φθονῶ, ἐπιβουλεύω, μάχομαι, πολεμῶ, διαφέρομαι, χαλεπαίνω, ἐναντιοῦμαι, ὀργίζομαι, ἐπιτιμῶ, ἐγκαλῶ, μέμφομαι κ.ά. Ευπείθεια, υποταγή, ακολουθία, διαδοχή, προσέγγιση, συμμαχία, συμφιλίωση, επικοινωνία: πείθομαι, πιστεύω, πέποιθα, θαρρῶ, ἀπειθῶ, δουλεύω, ὑπακούω, ὑπηρετῶ, ὑπουργῶ, ἕπομαι, ἀκολουθῶ, πελάζω, ὁμιλῶ, χρῶμαι, εἴκω, ὑπείκω, διάκειμαι κ.ά. Πρέπει, ταιριάζει: πρέπει, ἁρμόττει, προσήκει κ.ά. Ομοιότητα, ισότητα, ταυτότητα, συμφωνία και τα αντίθετα: ἰσοῦμαι, ὁμοιάζω, ἔοικα, ὁμοιοῦμαι, συμφωνῶ, ὁμολογῶ κ.ά.
Σύνθετα με τις προθέσεις ἐν, σύν, ὑπό, ἐπί, παρά, περί, πρὸς και το επίρρημα ὁμοῦ: ἐμμένω, συνοικῶ, ὑπόκειμαι, ἐπιτίθεμαι, παραγίγνομαι, περιπίπτω, προσφέρομαι, ὁμολογῶ, ὁμονοῶ κ.ά.
3. Με αιτιατική συντάσσονται τα ρήματα που σημαίνουν: ωφέλεια ή βλάβη με λόγια και έργα, ψυχικό πάθος, προσπάθεια, καταδίωξη κ.ά.
S Σύστοιχο αντικείμενο: Πρόκειται για το αντικείμενο που προέρχεται από την ίδια ρίζα με το ρήμα ή από τη ρίζα άλλου συνώνυμου ρήματος.
Π.χ. Πάσχω πάθη.
Ἀσθενῶ νόσον.
Κινδυνεύω κίνδυνον.
Το σύστοιχο αντικείμενο, επειδή δεν είναι αναγκαίο συμπλήρωμα του ρήματος, πολύ συχνά παραλείπεται και παραμένει μόνο ο επιθετικός προσδιορισμός, ο οποίος δηλώνει ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό του αντικειμένου. Συνήθως όμως, μετά την παράλειψη του σύστοιχου αντικειμένου, ο επιθετικός προσδιορισμός που μένει στη θέση του, τίθεται σε ουδέτερο γένος, σπανιότερα ενικού και συνηθέστερα πληθυντικού αριθμού.
Π.χ. Πάσχουσι μεγάλα.
Ἁμαρτάνω πολλά.
Ποιῶ ταῦτα.
Β. Σύνταξη δίπτωτων ρημάτων
1. Με δύο αιτιατικές συντάσσονται τα ρήματα: αἰτῶ, ἐρωτῶ, εἰσπράττω, ἀποκρύπτω, ἀποστερῶ, ἀφαιρῶ, διδάσκω, ἀναμιμνῄσκω ἐνδύω. Άμεσο αντικείμενο είναι η αιτιατική. Όταν όμως υπάρχουν δύο αιτιατικές ή άλλες πτώσεις (εκτός από αιτιατική), άμεσο είναι αυτό που δηλώνει πρόσωπο.
Σημείωση: Με δύο αιτιατικές συντάσσονται και τα ρήματα ὀνομάζω, νομίζω, αἱροῦμαι, χειροτονῶ, ποιῶ κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως η δεύτερη αιτιατική είναι κατηγορούμενο της πρώτης (κατηγορούμενο του αντικειμένου).
2.Με αιτιατική και δοτική συντάσσονται τα ρήματα: λέγω, ὑπισχνοῦμαι, προστάττω, δείκνυμι, δίδωμι, φέρω, προσάγω, προσαρμόττω, ἀντιτάττω. Επίσης, όσα σημαίνουν εξίσωση, εξομοίωση, μείξη, συμφιλίωση: κεράννυμι, μείγνυμι, ὁμοιῶ, συναλλάττω κ.ά. Τέλος,τα σύνθετα με τις προθέσεις ἐν και σύν.
3.Με αιτιατική και γενική συντάσσονται τα ρήματα: πληρῶ, γεμίζω, ἑστιῶ, κενῶ, εὐωχῶ, ἀκούω, μανθάνω, πυνθάνομαι, λαμβάνω, ἄγω, κωλύω, ἀποστερῶ, εἴργω, ἀπολύω, παύω. Επίσης, τα σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, πρό.
4. Με γενική και δοτική [με δύο αντικείμενα, το ένα σε γενική (άμεσο) και το άλλο σε δοτική (έμμεσο)] συντάσσονται ρήματα που σημαίνουν: μετάδοση, παραχώρηση και το ρήμα φθονῶ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου